İspanya Tulumbacıları (♫ yangın olur biz yangına gideriz ♫)

ispanyolcada itfaye ve itfaiyeci kavramını ifade etmek için kullanılan "bombero" kelimesi, osmanlı döneminde itfaiyecilere verilen "tulumbacı" kelimesiyle benzerliğe sahiptir. tulumba sistemi kuyulardan, su tanklarından su çekmek için kullanılan bir sistemdir. bu sistem suyun yukarıya pompalanmasını sağlar. pompa kelimesinin ispanyolcası "bomba"dır. bomba kelimesine, pompa'yı kullanan kişi anlamı katan -ero yapım ekinin getirilmesiyle türetilen bombero kelimesi, aynı görevi tulumba sistemiyle yapan tulumbacı kelimesiyle aynı anlama gelir. (burada bütünselliği yerle yeksan edecek olan parantezlerden ilkini açarak; yazıyı sadece etimolojik bir güzellikten çıkarmak, pratik dil bilgisini geliştirmek isteyenlere katkıda bulunmak isterim. bu parantezleri veya asteriksleri bu tarz yazılarda, yani doğrudan ispanyol dili öğrenimi amacından ziyade kültürel, etimolojik kaygılar güden yazılarda bazen kullanıyorum. böylece sayfada bulunan bütün yazılardan ispanyolca gramer veya kelime bilgisi açısından faydalanılmasını sağlamaya çalışıyorum. -ero ekiyle ilgili olarak şunu belirtmeliyim; bu ek sadece meslek türetmek için kullanılmıyor. farklı kullanımlları da mevcut ama yazıyla ilişkiyi korumak için şimdi sadece meslek türetiminde kullanılan birkaç örnek vererek devam edeceğim: pan - ekmek/panadero - ekmekçi , jardin-bahçe / jardinero-bahçıvan, cocino-mutfak / cocinero - aşçı, basura-çöp / basurero-çöpçü, toro-boğa / torero-boğa güreşçisi, mina-maden / minero-madenci)

türkçeye italyancadan geçen tulumba kelimesi, arapçadan geçen  itfa (söndürme) kelimesi karşısında takatsiz kalıp sosyal alanda kullanımını kaybetmiştir ama ispanyada ve ispanyolca konuşulan ülkelerde bomberos kelimesi kendini korumuştur (ispanyolca konuşan ülkeler veya benzeri cümleler kurmak üzere iki farklı güzergahtan ilerleyebiliriz: países donde se habla español veya países hispanohablentes diyerek işin içinden çıkabiliriz. bu güzergahlardan ikincisi daha bir klas daha bir "ben ispanyolcayı bilirim, hem de nasıl!" havası katan kullanımdır. bilmem nece dilini konuşan ülkeler demeniz gerektiğinde takılmamanız için, yaygın olarak kullanılan birkaç dil için buraya gerekli kelime bilgisini bıraktıktan sonra parantezi kapatıp bomberos ve tulumbacılar hakkında konuşmaya devam edeceğim. ingilizce konuşan ülkeler: paises angloparlantes / fransızca konuşan ülkeler países francófonos / arapça konuşulan ülkeler: países árabe parlantes / türkçe konuşan ülkeler: países turco parlantes. kapa parantes öncesi şunu da ekleyelim; illa ülkeler diye bitirmeniz gerekmiyor mesela ingilizce konuşan topluluklar/insanlar/kadınlar vb. gibi cümleleri de bu güzergahtan giderek rahatlıkla kurabilirsiniz. Sociedades angloparlantes/gente angloparlante/mujeres angloparlantes, etc.)

geçmişe bakıldığında ispanya'nın tulumbacı/bombero örgütlenmesi genellikle gönüllü katılım üzerine ilerlediğini görüyoruz. düzenli olarak yaptıkları işe ek olarak yapılan bu iş, önceliğe (prioridad) sahipti yani gönüllü bombero'lar, yangın çıkması durumunda çalıştıkları işyerlerinden sorgusuz sualsiz ayrılıp koşa koşa yangına gidebiliyordu. yangın yerine ilk varana daha fazla bahşiş verilerek hız teşvik edilirdi. bizdeki tulumbacıların aksine su depolarını (sandık) her zaman bir arabayla taşıyarak daha hızlı hareket etme kabiliyeti gösterebiliyorlardı.

tulumbacılar

ispanyolların veya dünyanın değişik bölgelerinde yaşayan hispanohablante'lerin itfaiyecilerin dilinden ürettikleri bir şarkıları var mıdır bilmem. ama bizde -başlıkta da yazıldığı üzere- oldukça tanınan ve tulumbacıların yangın durumunda yaşadıklarını hissettiklerini anlatan bir şarkı mevcut. 

Yangın olur biz yangına gideriz

Düz ovada keklik gibi sekeriz

Yokuşlarda şahin gibi uçarız

Sandık sandıklar içinde çok şanımız var

Hazreti Mevla'ya yalvarmamız var

Beyoğlu'ndan kalktık sandık selamet

Galata'ya vardık koptu kıyamet

Hurşit Reis sandık sana emanet

Sandık sandıklar içinde çok şanımız var

Hazreti Mevla'ya yalvarmamız var

bomberos - ispanya