İspanyolca Fiiller - Jubilarse

jubilarse fiili emekli olmak, emekliye ayrılmak anlamına gelmektedir. aynı anlama gelecek şekilde retirarse fiili de kullanılabilir. refleksif (dönüşlü) çekime sahip olan jubilarse fiilini önce haber kipi geniş zamanda (presente de indicativo) çekelim, ardından birkaç örnek cümle yazdıktan sonra etimolojisine de bir göz atalım.

conjugación - çekim

jubilarse
-------------

me jubilo

te jubilas
se jubila
nos jubilamos
os jubiláis
se jubilan

ejemplos
----------

tú sabes que cuando una persona se jubila de su trabajo empieza a aburrirse mucho
bir insanın emekli olduktan sonra çok sıkılmaya başladığını biliyorsun*

ya tienes casi setenta años, ¿por que no te jubilas? 

artık neredeyse yetmiş yaşındasın, neden emekliye ayrılmıyorsun?

el año que viene me jubilare y empezare a hacer lo que me de gana
gelecek yıl emekli olacağım ve canımın istediğini yapmaya başlayacağım

fiilin gündelik dilde farklı kullanım alanları

türkçede olduğu gibi, ispanyolcada da birçok fiil farklı anlamlar, benzetmeler ve imalar için kullanılabilir. emekli olmak, emekliye ayrılmak fiili bu duruma bir istisna değildir. aşağıdaki örneğe bakalım.

¿por que no te jubilas ya de tu novio?

bu örneği birebir çevirirsek neden artık sevgilinden emekli olmuyorsun cümlesiyle karşılaşırız. sevgilinin bir işe, ayrılmanın ise emekliliğe benzetildiği bir cümle kurulmuş. benzer durumu aşağıdaki örnekte de görebiliriz.

su abuelo ayer se jubiló de la vida
dedesi dün hayattan emekli oldu

bu cümlede ima yoluyla bir kişinin dedesinin öldüğü bildiriliyor aslında. 

gelelim işin etimoloji kısmına. jubilarse fiili latince kökenlidir. ispanyolcanın yüzde yetmişinin latince kökenli kelime ve fiillerden teşekkül olduğu bilgisini araya sıkıştırarak yazıya devam edelim. latince jūbĭlāre fiili sevinçle bağırmak, sevinç nedeniyle çığlık atmak anlamına gelir. gözünü sevdiğimin latinleri artık ne adar zor koşullar altında çalıştılarsa emekli olmak için bu fiili uygun görmüşler. ingilizcedeki "to retire" fiili eski fransızca "retirer" fiilinden türetilmiştir. 

biz çocukken iş bitiminde sevinç çığlıkları atan bir kahramanın maceralarını her gün izlerdik. hatırlayalım mı? buyrun;

türkçede emekli olmak fiili emek kökünden türetilmiştir. orhun yazıtlarında geçen "ok bodun emgek körti" cümlesi bugüne kadar izi sürülebilinen en eski kullanımdır. emgek kelimesi zahmet, eziyet anlamında kullanılmakta ve "ok boyunun zahmet görüğünü/çektiğini", yani çok emek sarfettiğini anlatmaktadır. bunun yanı sıra güncel olarak türkçede "jūbĭlāre" kelimesinden türetilmiş bir kullanım mevcuttur. sporla ilişkili olanlar bu kelimeye aşinadır. sporcuların mesleklerini bırakacakları yani emekliye ayrılacakları son maç için "jübile maçı" tanımlaması kullanılmaktadır.

bugünlük bu kadar. emekliliğin bu topraklarda da sevinç çığlıkları attıran bir olgu olması dileğiyle yazıya son veriyorum. yabadabadu diye bağırma sırası bende yani :) 

* çok beğenilen ve beyaz perdeye aktarılan "el secreto de sus ojos (gözlerindeki sır)" romanı emekliye ayrılan ve canı çok sıkılan chaparro'nun başından geçenleri konu almaktadır. arjantinli yazar eduardo sacheri'nin kitabının ilk sayfalarında chaparro, emekliye ayrılırken sevinen, "artık yapmak istediğim fakat zaman bulamadığım her şeyi yapacağım" diyerek ofisi terkeden ama çok değil iki üç hafta sonra ezilmiş, parçalanmış ve umutsuz bir şekilde geri dönmeye çalışan emeklilerden ve bir çeşit emeklilik fobisine yakalanan iş arkadaşlarından bahseder. kitabı okumanızı, bu mümkün değilse, filmi izleminizi tavsiye ederim. film altyazılı olarak malum ortamlarda da bulunmaktadır. tabi paranız varsa orijinal dvd satın almanız en doğru yoldur.