Latince'nin Hayaletleri VI - Trans-

trans- ön eki, latincenin hayaletleri arasında kendini en fazla gösterenlerden biri olsa gerek. -trans ve ondan türeyen -tras ön ekleri "karşıya, diğer tarafa, öteye" gibi anlamlar katmaktadır. söz konusu türkçeye çevirmek olduğunda "boyunca", "arası", "ötesi" vb. anlamlara gelebilir. içinde bu hayaleti barındıran ve sıklıkla kullandığımız birkaç kelimeyi inceleyebiliriz.

transmanchuria kelimesi trans + manchuria kelimelerinin birleştirilmesinden oluşur ve mançurya ovası boyunca veya mançuryayı geçen tren hattına verilen addır.

transatlántico kelimesi trans + atlántico kelimelerinin birleştirilmesinden oluşur ve atlantik boyunca, atlantik ötesi, atlantiği geçen anlamlarında kullanılır. örneğin "vuelo transatlantico" kavramı atlantik okyanusunun ötesi/atlantiği geçen/atlantiğin bir ucundan diğer ucuna yapılan bir uçuştur.

trans-mançurya ve transatlantik olarak kullanabildiğimiz gibi mançurya demiryolu veya atlantik ötesi (örneğin yolculuk) olarak da kullanabiliriz. örneklere devam edelim.

travesti kelimesi trans ön eki + giyinmek anlamında latince fiil vestire'nin birleşiminden oluşmuştur. trans-vestire giyinme konusunda karşıya geçme/karşının giysini giyme gibi anlamlara gelir. genelde kadın elbisesi giyen erkekler için kullanılan bu kavram, ihtivası gereği, erkek elbisesi giyen kadınlar için de geçerlidir. yani erkek gibi giyinen kadınlar da transvestir eylemini gerçekleştirmektedir.

transa girmek veya trans haline geçmek olarak bizimde sıklıkla kullandığımız trans kelimesi, doğrundan trans önekinden oluşmuş gibi görünse de aslında trans ön ekinin peşine latince ire fiili de birleştirilerek türetilen transire'den evrilmiştir. karşıya gitmek, diğer tarafa geçmek anlamına gelir. yani transa girdiğimizde kendi benliğimizden çıkıp, karşı tarafa geçtiğimiz belirtilmektedir.

transfer yapmak fiilinde kullandığımız transfer kelimesi -trans ön ekine latince ferre (taşımak, götürmek) fiilinin eklenmesinden türemiştir. sporcular bir takımdan diğerine/karşı takıma taşınır, götürülür. veya dosya transferi işlemini düşündüğümüzde bir bilgisayardan (veya harici donanımdan) başka bir bilgisayara (veya harici donanıma) dosya taşınması (ferre) durumuu görürüz.

bir dönem moda olan ve magazin haberlerinin baş rolüne oturan transparan kelimesi -trans ve latince parere (görünmek, belirmek, ortaya çıkmak) fiilinden türemiştir. diğer tarafta/öte yönde görülen, beliren anlamlarına gelir.

bonus;

maveraünnehir kelimesi arapçada nehrin ötesi/ardı anlamlarına gelir. seyhun ve ceyhun nehirlerinin çevrelediği ve bu nehirler boyunca uzanan bölgeye ispanyolcada transoxiana adı verilmiştir. yunanlıların oxus olarak adlandırdıkları seyhun nehrinin ötesindeki topraklardan bahsetmek için bu grekoroman esintili terim kullanılmaktadır.

serinin altıncı yazısında görüşmek üzere.